Trong quá trình mang thai có thể xảy ra nhiều hiện tượng khác nhau, trong đó có những hiện tượng nếu không được phát hiện và xử lý sớm rất có thể gây nguy hiểm cho cả sản phụ và thai nhi. Đặc biệt được chú ý trong số đó là hiện tượng sinh non. Vậy sinh non là gì? Những nguy hiểm của sinh non như thế nào.
1. Sinh non là gì?
Sinh non là một hiện tượng thường gặp phổ biến trong thai kỳ. Bình thường sản phụ mang thai sẽ sổ thai vào tuần thứ 39 đến tuần thứ 41 của thai kỳ (gọi là sổ thai đủ tháng hay sinh đủ tháng), nhưng nếu có bất thường xảy ra khiến thai sổ sớm hơn tuần thứ 39 gọi là sinh non.
2. Các nguy cơ gây sinh non:
Những đối tượng có nguy cơ sinh non cao được phân thành các nhóm chính như sau:
a. Các đối tượng có tiền căn sinh non:
– Sản phụ suy dinh dưỡng hoặc béo phì: Sản phụ có thể trạng suy dinh dưỡng hoặc béo phì là nhóm sản phụ cao có nguy cơ sinh non cao. Sự rối loạn dinh dưỡng thai trong quá trình mang thai khi sản phụ có thể trạng suy dinh dưỡng là nguyên nhân gây nên sinh non.
– Hai lần mang thai cách nhau dưới 6 tháng: Mang thai quá dày, mang thai sớm sau khi sinh hoặc sau khi sẩy thai mà khoảng cách thời gian giữa hai lần dưới 6 tháng cũng là nguy cơ gây sinh non cao. Khoảng cách giữa hai lần mang thai quá ngắn khiến tử cung và các cơ chế của cơ thể sản phụ chưa kịp hồi phục khiến nguy cơ sinh non tăng lên.
– Hút thuốc lá, uống rượu: Những đối tượng sản phụ có hút thuốc lá (tính cả hút thuốc lá chủ động và hút thuốc lá thụ động) và uống rượu đều có nguy cơ sinh non cao hơn hẳn so với bình thường.
– Có tiền sử nhiều lần sanh non trước đó: Những sản phụ đã có tiền sử nhiều lần sinh non, sinh thiếu tháng, thai chết lưu có nguy cơ chấm dứt thai kỳ sớm hơn các sản phụ bình thường lên đến 20-50%.
– Đa thai, thụ tinh trong ống nghiệm: Các trường hợp đa thai, thụ tinh trong ống nghiệm do sự bất thường cấu trúc nhau thai khi phân chia phôi để tạo đa thai, hay do bất thường tạo bánh nhau do thụ tinh nhân tạo, … đều là những nguyên nhân gây sinh non hàng đầu.
b. Các bất thường cấu trúc tử cung:
Ngoài các nguyên nhân do các bệnh lý, các bất thường mang thai hay do các chất độc hại khiến nguy cơ sinh non tăng lên, sự bất thường tử cung của người mẹ khi mang thai cũng là nguy cơ không thể bỏ qua dẫn đến sinh non.
– Tử cung dị dạng: Các dị dạng tử cung như tử cung đôi, hở eo tử cung, hay cổ tử cung ngắn được xem là nguy cơ khiến sản phụ có khả năng sinh non cao. Sự bất thường, dị dạng tử cung khiến nuôi dưỡng thai kém, bất thường bám nhau, dễ bị kích thích gây sổ thai,… là nguyên nhân gây sinh non ở những sản phụ này.
– Mẹ quá trẻ tuổi, hoặc quá lớn tuổi: Mẹ quá trẻ tuổi hoặc quá lớn tuổi khi mang thai đều có nguy cơ sinh non cao. Ơ những đối tượng này tử cung hoặc là chưa phát triển hoàn thiện cho việc mang thai (ở phụ nữ quá trẻ tuổi), hoặc là đã mất tính đàn hồi và co dãn cần thiết cho việc mang thai( ở phụ nữ lớn tuổi) nên đều có thể gây nên sổ thai sớm.
3. Dấu hiệu của sinh non:
Sinh non, về cơ bản đều có những đặc điểm biểu hiện giống với sinh thường đủ tháng do đều là hiện tượng tống xuất thai ra khỏi cơ thể. Vì vậy các triệu chứng cũng không mấy khác biệt, có thể kể đến như:
– Đau lưng, thường là đau vùng lưng dưới: Biểu hiện sớm, thường gặp ở người sinh non là có hiện tượng đau vùng lưng, thường gặp nhất là vùng thắt lưng. Do đó, sản phụ mang thai từ tuần thứ 27 đến tuần thứ 38 nếu có hiện tượng đau lưng bất thường như vậy xảy ra, nên lưu ý kỹ và đi khám để loại trừ nguy cơ sinh non.
– Cơn gò tử cung: Là cơn co bóp của tử cung nhằm tống xuất thai nhi ra ngoài. Bình thường tử cung cũng có co bóp, nhưng hoạt động co bóp này chỉ có mục đích để xoay ngôi thai, kéo dài cổ tử cung do đó các cơn co này thường êm dịu và không gây đau. Nhưng khi có sinh non, các cơn co này diễn ra mạnh mẽ gọi là các cơn gò tử cung.
Các cơn gò tử cung trong sinh non thường có thể nhận biết bằng sự lập lại liên tục khoảng 10 phút một lần. Hoặc trong cơn gò bụng cứng lại không ấn vào được nhưng khi hết cơn gò, bụng lại mềm mại trở lại và có thể ấn vào bình thường.
Cảm giác căng tức ở vùng chậu: Khi có sinh non, cùng với sự xuất hiện của cơn gò tử cung, bệnh nhân còn cảm thấy tức ở vùng chậu do thai di chuyển xuống dưới. Đây cũng là dấu hiệu để nhận biết sinh non quan trọng.
4. Hậu quả:
Sinh non có thể khiến cho cả sản phụ và trẻ gặp phải những nguy cơ khác nhau, nếu không được điều trị, chăm sóc đúng cách rất dễ gây nên những hậu quả xấu. Các hậu quả nghiêm trọng của sinh non có thể kể đến như:
– Trẻ tử vong: Trẻ tử vong là hậu quả nghiêm trọng bậc nhất. Có nhiều nguyên nhân gây nên tử vong ở trẻ sinh non tháng chẳng hạn như phát hiện quá muộn dẫn đến xử lý chậm khiến trẻ tử vong khi mẹ chưa sổ thai, hoặc trẻ sinh quá non tháng không có khả năng sống sót sau sinh.
– Trẻ vàng da lâu, dễ nhiễm trùng đường ruột: Là biểu hiện hay gặp ở trẻ sinh non. Nguyên nhân là do sự chưa hoàn thiện của hệ tiêu hóa, gan chưa hoàn thiện nên không có khả năng chuyển hóa bilirubin (sản phẩm thoái hóa của hồng cầu thai nhi) gây nên vàng da. Cùng với đó là đường ruột yếu, kém miễn dịch nên rất dễ nhiễm trùng.
– Trẻ dễ bị xơ phổi, cứng phổi: Do trẻ sinh thiếu tháng, nên phổi chưa phát triển hoàn thiện, chất surfactant đảm bảo sự giãn nở của phổi chưa được tổng hợp đầy đủ nên khiến phổi của trẻ hoạt động kém hơn bình thường, dễ mắc các bệnh lý phổi hơn bình thường.
5. Nên làm gì khi có triệu chứng sinh non?
Khi có các bất thường, triệu chứng sinh non, việc sản phụ và người nhà cần làm là đưa sản phụ đến ngay cơ sở y tế có chuyên môn để được theo dõi và điều trị kịp thời.
Tại cơ sở y tế, bệnh nhân có thể được xử trí bằng các biện pháp đẩy lùi sinh non, chẳng hạn như tiêm thuốc giảm gò, hoặc khâu eo cổ tử cung (nếu có hở eo cổ tử cung). Trong trường hợp không thể trì hoàn sinh non và trẻ đã được sinh ra thì sẽ được sử dụng các loại thuốc hỗ trợ phổi và chăm sóc đặc biệt.
6. Những điều cần tránh để hạn chế nguy cơ sinh non:
Do những hậu quả hết sức nặng nề có thể xảy đến khi sinh non cho cả mẹ và con, do đó những sản phụ đang mang thai cần chú ý các điều sau để hạn chế nguy cơ:
– Ăn uống đầy đủ, đảm bảo dinh dưỡng tốt cho quá trình mang thai, tránh để thể trạng trở thành suy dinh dưỡng hoặc béo phì khi mang thai.
– Không sử dụng các chất kích thích như rượu bia, café, hay thuốc lá,…
– Khám thai định kỳ, phát hiện sớm các nguy cơ sinh non như dị dạng tử cung, đa thai, hoặc có các nguy cơ khác để đưa ra biện pháp phòng chống sanh non kịp thời.
Qua đó, mặc dù sinh non là tình trạng nguy hiểm khi mang thai, để lại nhiều hậu quả cho cả mẹ và con, nhưng nếu được phát hiện kịp thời và xử trí đúng cách vẫn có thể giảm được khả năng sinh non và những hậu quả đáng tiếc xảy ra. Vì vậy, mọi bà mẹ nên chú ý đến quá trình mang thai của mình và đi khám thai đủ để có quá trình mang thai an toàn nhất. Để được tư vấn và biết thêm thông tin chi tiết vui lòng liên hệ:
PHÒNG KHÁM SẢN PHỤ KHOA
BS – CKII: PHẠM THỊ NGỌC ĐIỆP
Địa chỉ: 271 Nguyễn Duy Dương, Phường 4, Quận 10
Website: sanphukhoatudu-bsdiep.info.vn