Mang thai ngoài tử cung thường được phát hiện khi bà bầu đi khám thai trong những tuần đầu tiên. Hãy nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng khi mang thai ngoài tử cung để sớm nhận biết và có cách can thiệp kịp thời.
Mang thai ngoài tử cung là như thế nào?
Sau khi giao hợp, tinh trùng sẽ bơi vào bên trong để đi tìm trứng qua ống dẫn trứng. Nếu đúng vào ngày trứng rụng, tinh trùng và trứng sẽ gặp nhau để tạo thành hợp tử và đi về tử cung làm tổ. Từ đó, phôi thai bắt đầu phát triển thành thai nhi trong 9 tháng 10 ngày ở tử cung trước khi chào đời.
Mang thai ngoài tử cung hay chửa ngoài dạ con, là khi trứng đã thụ tinh không đến tử cung làm tổ. Vì nguyên nhân nào đó mà thai sẽ phát triển bên ngoài tử cung của thai phụ. 90% các ca là ở ống dẫn trứng.
Ngoài ra, trứng cũng có thể làm tổ trong buồng trứng, ổ bụng hoặc cổ tử cung nên còn được gọi là mang thai cổ tử cung hoặc ổ bụng.
Nguyên nhân thai ngoài tử cung
Thông thường, các lông mao trong ống dẫn trứng sẽ giúp đẩy trứng đã được thụ tinh di chuyển về tử cung và làm tổ. Tuy nhiên, vì một số nguyên nhân mà trứng bị mắc kẹt lại ở ống dẫn trứng và làm tổ tại đây.
Một số nguyên nhân phổ biến khiến thai phụ mang thai ngoài tử cung có thể kể đến như:
Viêm vùng chậu
Nhiễm trùng ở đường sinh dục, thường là do vi khuẩn lây lan từ âm đạo hoặc cổ tử cung vào tử cung, ống dẫn trứng và buồng trứng. Điều này khiến cho ống dẫn trứng bị tắc nghẽn vì những tổn thương gây ra. Noãn đã thụ tinh không đến được tử cung và phải làm tổ ở ngoài tử cung.
Các bệnh lây qua đường tình dục
Các vi khuẩn gây ra bệnh tình dục như lậu cầu khuẩn, Chlamydia… làm tăng nguy cơ mắc các bệnh viêm nhiễm. Từ đó, ống dẫn trứng, tử cung, buồng trứng bị tổn thương và dẫn tới mang thai ngoài tử cung.
Tiền sử mang thai ngoài tử cung
Nếu trước đó thai phụ đã từng mang thai ngoài tử cung thì tỷ lệ lặp lại sẽ cao hơn những người khác.
Bất thường ở ống dẫn trứng
Sự bất thường của ống dẫn trứng như gấp khúc hoặc sẹo có thể do nhiễm trùng tử cung trước đó, phẫu thuật ống dẫn trứng trước đó hoặc phẫu thuật triệt sản. Vì các mô sẹo ở ống dẫn trứng làm cho trứng đã thụ tinh không thể về tử cung dẫn đến mang thai ngoài tử cung.
Phương pháp điều trị vô sinh
Các phương pháp điều trị vô sinh được sử dụng để kích thích rụng trứng có thể làm tăng nguy cơ gây bệnh.
Dụng cụ tránh thai
Các dụng cụ tránh thai như đặt vòng tránh thai cũng có thể làm tăng nguy cơ.
Hút thuốc, sử dụng chất kích thích
Nữ giới thường xuyên hút thuốc và sử dụng các chất kích thích có nguy cơ mang thai ngoài tử cung cao hơn.
Tuổi tác
Phụ nữ trên 35 tuổi dễ mang thai ngoài tử cung hơn những người mang thai ở tuổi ít hơn.
Những dấu hiệu mang thai ngoài tử cung
Khi mang thai ngoài tử cung, cơ thể mẹ bầu sẽ có những phản ứng như thế nào? Dưới đây là những triệu chứng điển hình nhất thường gặp phải khi mang thai ngoài tử cung:
Xuất huyết âm đạo
Khi mang thai ngoài tử cung, thai phụ sẽ bị ra máu âm đạo. Lượng máu thường ít, không phải màu đỏ tươi mà sẽ hơi sẫm. Đây chỉ là biểu hiện sau khi phôi ngừng phát triển.
Một số ít trường hợp sẽ gặp phải tình trạng giống như kinh nguyệt, chảy máu âm đạo nhiều hơn. Đây là biểu hiện thường gặp khi mang thai ngoài tử cung. Nếu gặp phải hiện tượng này, hãy liên hệ bác sĩ ngay lập tức.
Đau bụng dưới
Các trường hợp bị mang thai ngoài tử cung đều có triệu chứng đau bụng dưới và dễ bị nhầm lẫn với đau bụng kinh. Hiện tượng này có thể là do thai vỡ trong ống dẫn trứng khiến đau âm ỉ vùng bụng dưới.
Triệu chứng mang thai
Khi mang thai ngoài tử cung, các chị em vẫn có những biểu hiện của việc mang thai bình thường như buồn nôn, trễ kinh, đau và căng tức ngực…
Cách phát hiện mang thai ngoài tử cung
Dựa vào những biểu hiện kể trên, có thể biết thai phụ có đang bị mang thai ngoài tử cung hay không. Tuy nhiên, nhiều thai phụ không biết đến những dấu hiệu này dẫn đến can thiệp chậm trễ.
Vì vậy, ngay khi có những triệu chứng bất thường kể trên, hãy liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa. Ngoài những dấu hiệu lâm sàng, thai phụ sẽ được kiểm tra bằng cách:
Siêu âm đầu dò
Mang thai ngoài tử cung thường được chẩn đoán bằng cách dùng đầu dò siêu âm qua ngã âm đạo. Từ hình ảnh dội lại qua các sóng âm thanh trên màn hình, bác sĩ có thể phát hiện vị trí của thai nhi.
Qua đó, có thể kết luận thai có nằm trong tử cung không hay nằm ở ống dẫn trứng hoặc các vị trí khác.
Xét nghiệm hormone HCG
Để kiểm tra nồng độ hormone HCG khi mang thai ngoài tử cung, thai phụ cần tiến hành xét nghiệm 2 lần, cách nhau 48 giờ.
Khi mang thai ngoài tử cung, nồng độ HCG sẽ có chỉ số thấp hơn và tăng chậm hơn so với việc mang thai bình thường. Đây là cách phát hiện thai ngoài tử cung khi việc siêu âm không thể nhìn thấy rõ.
Nguy hiểm khi mang thai ngoài tử cung
Ống dẫn trứng, cổ tử cung, ổ bụng… đều không phải là nơi có không gian rộng cho thai nhi phát triển. Khi thai làm tổ tại tử cung, tử cung sẽ bắt đầu giãn ra, tạo điều kiện cho em bé phát triển.
Chính vì vậy, khi mang thai ngoài tử cung, thai phụ phải đối mặt với những nguy hiểm ảnh hưởng trực tiếp tới cả sức khỏe và tính mạng.
– Chảy máu, xuất huyết âm đạo khi mang thai ngoài tử cung có thể gây mất máu, băng huyết. Thai phụ có nguy cơ tử vong nếu không phát hiện và được can thiệp sớm.
– Mang thai ngoài tử cung có thể là nguyên nhân khiến nữ giới mất khả năng làm mẹ nếu can thiệp chậm trễ. Vì những người đã bị lần đầu có nguy cơ tiếp tục bị ở những lần sau. Vì vậy, rất khó để có thai sau khi mang thai ngoài tử cung.
– Hiện tại, vẫn chưa có bất cứ phương pháp nào giúp di chuyển thai ngoài tử cung về tử cung. Vì vậy, khi có thai ngoài tử cung, cách can thiệp duy nhất để bảo vệ tính mạng cho thai phụ là đình chỉ thai kỳ.
Phương pháp điều trị khi mang thai ngoài tử cung
Trong tất cả các ca mang thai ngoài tử cung, không có bất cứ trường hợp nào có thể để thai phát triển vì có thể nguy hiểm cho thai phụ. Chính vì vậy, khi được chẩn đoán bác sĩ sẽ đưa ra những phương pháp điều trị thích hợp.
Điều trị bằng thuốc
Trong trường hợp mang thai ngoài tử cung nhưng khối thai chưa bị vỡ, thai phụ sẽ được chỉ định tiêm thuốc Methotrexate.
Methotrexate là một loại thuốc làm ngưng sự phát triển của thai bên ngoài tử cung. Sau đó thai sẽ được đẩy ra ngoài theo cơ chế giống như hiện tượng sảy thai tự nhiên. Với phương pháp này, thai được đưa ra ngoài mà không có bất cứ tác động ngoại khoa nào. Như vậy, ống dẫn trứng sẽ được bảo tồn và không ảnh hưởng tới những lần mang thai sau.
Phẫu thuật nội soi
Phẫu thuật nội soi khi mang thai ngoài tử cung được áp dụng với những thai phụ vẫn có nhu cầu sinh con. Mặc dù vẫn tác động đến ống dẫn trứng nhưng phẫu thuật nội soi ít để lại sẹo.
Phẫu thuật mở ổ bụng
Trong trường hợp phát hiện thai ngoài tử cung muộn, vỡ ống dẫn trứng và chảy máu nhiều, thai phụ cần phẫu thuật mở ngay lập tức. Nếu chậm trễ, thai phụ có thể bị mất máu nhiều, choáng và dẫn tới tử vong.
Nếu phát hiện có những tổn thương ở ống dẫn trứng, sau khi lấy phôi thai, bác sĩ có thể sẽ cắt bỏ ống dẫn trứng sau khi phẫu thuật.
Ưu nhược điểm của 3 cách xử lý thai ngoài tử cung
Hiện nay, có 3 cách xử lý thai ngoài tử cung được các bác sĩ và chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực thai sản đánh giá cao. Cũng vì thế mà khi thai phụ có thai ngoài tử cung, các bác sĩ chuyên khoa cũng sẽ khuyên thai phụ chọn một trong ba cách này.
Vậy, những cách xử lý thai ngoài tử cung này có ưu điểm gì và tồn tại những nhược điểm nào? Ngay bây giờ, bác sĩ Ngọc Điệp sẽ giúp bạn phân tích ưu nhược điểm của từng phương pháp xử lý thai ngoài tử cung nhé!
Sử dụng thuốc đặc trị
Cách xử lý thai ngoài tử cung hiệu quả và phổ biến nhất hiện nay là sử dụng thuốc Methotrexate. Methotrexate có tác dụng gây độc cho tế bào thai nhi, khiến các tế bào này ngừng phát triển. Từ đó, thai nhi cũng sẽ không thể tiếp tục phát triển ở ngoài tử cung mà sẽ dần bị tiêu huỷ trong cơ thể mẹ.
Khi sử dụng Methotrexate để xử lý thai ngoài tử cung, mỗi thai phụ có thể được điều trị với một liều lượng khác nhau (đơn liều hoặc đa liều). Với cách này, bác sĩ sẽ tiêm thuốc Methotrexate với liều lượng phù hợp vào cơ thể thai phụ, thai phụ không cần uống thuốc.
Ưu điểm
Xử lý thai ngoài tử cung bằng thuốc đặc trị có 4 ưu điểm và 5 nhược điểm.
– An toàn cho thai phụ, hiệu quả điều trị cao (trên 90%).
– Không phải tốn nhiều chi phí như phẫu thuật và hạn chế được các ảnh hưởng của thuốc mê như phẫu thuật xử lý thai ngoài tử cung.
– Vòi trứng được bảo vệ ở mức tối đa, thai phụ vẫn có thể tiếp tục sinh con trong tương lai.
Nhược điểm
– Thai phụ cần làm thêm các siêu âm, xét nghiệm có liên quan để xác định kích thước, tình trạng của thai và sức khỏe bản thân trước khi sử dụng thuốc Methotrexate. Thời gian thai phụ xử lý theo cách này sẽ kéo dài trong khoảng từ 2 tuần đến tuần.
– Cách xử lý này chỉ áp dụng cho những thai phụ có sức khoẻ ổn định, ống dẫn trứng vẫn còn nguyên vẹn và nồng độ hCG trong máu phải từ dưới 5000 mUI/ml trở xuống. Đồng thời, thai ngoài tử cung phải nhỏ hơn 4cm.
– Có một số trường hợp thất bại (khoảng 5 – 10%) khi thai phụ chọn cách xử lý thai ngoài tử cung bằng việc dùng thuốc Methotrexate. Đồng thời, thai phụ cũng phải theo dõi, điều trị thêm với bác sĩ chuyên khoa sau khi dùng thuốc.
– Thuốc Methotrexate có tác dụng phụ, một số triệu chứng thường gặp sau khi sử dụng Methotrexate là buồn nôn, rụng tóc, tiêu chảy, chán ăn,… Một số trường hợp nặng có thể khiến thai phụ bị suy tủy, suy thận hoặc suy gan nếu sử dụng liều lượng không phù hợp.
– Thai phụ cần tránh mang thai trong 3 tháng tiếp theo kể từ khi hoàn tất quá trình xử lý thai ngoài tử cung.
Phẫu thuật nội soi
Đây là cách xử lý thai ngoài tử cung dành cho những thai phụ phát hiện thai ngoài tử cung quá trễ. Thai đã lớn đến một mức độ nhất định (hơn 4cm) và không thể điều trị bằng thuốc gây chết tế bào thai – Methotrexate.
Ưu điểm
Giúp thai phụ có thể xử lý được thai lớn ở ngoài tử cung.
Có thể bảo toàn ống dẫn trứng nếu thai phụ còn có nhu cầu, mong muốn mang thai trong tương lai.
Có thể cứu mẹ kịp thời khi thai bắt đầu có dấu hiệu vỡ ngoài tử cung.
Tỷ lệ gây dính vùng bụng và để lại sẹo thấp.
Nhược điểm
Tốn kém chi phí phẫu thuật nội soi.
Cách xử lý thai ngoài tử cung bằng phương pháp phẫu thuật nội soi khá khổ sở, rất khó chịu cho những thai phụ lần đầu tiên nội soi.
Không thể bảo toàn ống dẫn trứng trong một số trường hợp cá biệt.
Không thể sử dụng phương pháp này để cứu mẹ nếu thai làm vỡ ống dẫn trứng khiến mẹ mất quá nhiều máu.
Thai phụ không được mang thai trong vài tháng kế tiếp để đảm bảo sức khỏe của bản thân.
Phẫu thuật mở
Phẫu thuật mở là một loại phẫu thuật khẩn cấp. Tuy nhiên, với những bước tiến vượt bậc của ngành y về chẩn đoán và điều trị như hiện nay thì không có nhiều thai phụ rơi vào tình trạng nặng như thế này. Cũng vì thế mà tần suất sử dụng phương pháp phẫu thuật mở để xử lý thai ngoài tử cung cũng ngày càng ít đi.
Ưu điểm
Có thể cứu mẹ trong tình trạng thai vỡ ngoài tử cung quá nặng, khiến ống dẫn trứng bị vỡ, mẹ bị choáng và mất máu quá nhiều.
Phù hợp để điều trị cho những thai phụ có thai chết hoặc thai sống có kích thước lớn.
Là cứu cánh cuối cùng dùng để bảo toàn tính mạng cùng ống dẫn trứng của mẹ (nếu có thế) khi không thể sử dụng hai cách xử lý thai ngoài tử cung còn lại.
Nhược điểm
Tỷ lệ gây dính vùng bụng và để lại sẹo cao.
Chi phí phẫu thuật đắt.
Thai phụ sau khi phẫu thuật nội soi phải nằm viện hồi sức và theo dõi một thời gian tùy theo từng trường hợp.
Thai phụ có thể bị ảnh hưởng bởi thuốc gây mê, gây tê,… trong quá trình phẫu thuật.
Vết sẹo phẫu thuật có thể khó lành hoặc rõ và đậm nét nếu thai phụ không chú ý chế độ ăn uống.
Thai phụ phải hạn chế và cẩn thận trong đời sống tình dục, không nên có thai trong vài tháng kế tiếp.
Căn cứ xác định cách xử lý mang thai ngoài tử cung hợp lý
Mỗi cách xử lý thai ngoài tử cung sẽ ứng với một số trường hợp nhất định. Bác sĩ Ngọc Điệp sẽ gợi ý cho thai phụ nếu thai phụ đang phân vân, không biết nên xử lý thai ngoài tử cung nào.
Kích thước thai ngoài tử cung
Đầu tiên, thai phụ cần siêu âm hoặc thực hiện thêm các biện pháp khác (nếu có) theo yêu cầu của bác sĩ để xác định thai ngoài tử cung đang có trạng thái như thế nào.
Nếu thai ngoài tử cung vẫn còn nhỏ, có kích thước dưới 4cm và bác sĩ không nhận thấy dấu hiệu hoạt động của tim thai, thai phụ nên cân nhắc sử dụng Methotrexate.
Nếu thai ngoài tử cung đã phát triển lớn hơn 4cm, thai phụ chỉ có thể sử dụng một trong hai cách xử lý thai ngoài tử cung là phẫu thuật mở hoặc phẫu thuật nội soi.
Tình trạng sức khoẻ của thai phụ
Ngoài việc chú ý, kiểm tra kích thước thai ngoài tử cung, thai phụ cũng cần chú ý đến sức khoẻ của mình. Bởi lẽ, mỗi cách xử lý thai ngoài tử cung sẽ có một yêu cầu nhất định đối với tình trạng sức khoẻ của thai phụ.
Sử dụng thuốc đặc trị Methotrexate chỉ hợp với những thai phụ có tình trạng sức khoẻ ổn định. Đồng thời, ổ bụng của thai phụ cũng không được phép có dấu hiệu chảy máu vì vỡ ống dẫn trứng và nồng độ ????-hCG trong máu phải thấp hơn 5.000 mUI/ml.
Nếu ống dẫn trứng của thai bị đã bị vỡ thì bác sĩ sẽ căn cứ vào mức độ nặng nhẹ của tình trạng vỡ ống dẫn trứng để đưa ra phương án điều trị thích hợp. Thai phụ sẽ được bác sĩ chỉ định xử lý thai ngoài tử cung bằng phương pháp phẫu thuật nội soi nếu ống dẫn trứng bị vỡ nhẹ.
Nếu ống dẫn trứng bị vỡ nặng và thai phụ bị choáng, các bác sĩ sẽ khởi động cách xử lý thai ngoài tử cung khẩn cấp – phẫu thuật mở, cho thai phụ.
Huyết tụ
Nếu huyết tụ thành khối, thai phụ chỉ có thể đưa thai ngoài tử cung ra ngoài bằng phương pháp phẫu thuật.
Phẫu thuật nội soi: Khối huyết tụ nhỏ hơn 8cm.
Phẫu thuật mở: Khối huyết tụ lớn hơn 8cm.
Làm thế nào để hạn chế tình trạng mang thai ngoài tử cung?
Mang thai ngoài tử cung có thể phòng tránh trước khi mang thai. Vì vậy, để hạn chế nguy cơ thai ngoài tử cung, các chị em nên lưu ý:
– Nên có kế hoạch mang thai trong độ tuổi sinh sản, tốt nhất là từ 25 – 30 tuổi. Việc mang thai sau tuổi 30 có thể tăng nguy cơ mang thai ngoài tử cung, dị tật thai nhi…
– Giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ, nhất là trong kỳ kinh nguyệt, trước và sau khi quan hệ để phòng tránh các bệnh viêm nhiễm phụ khoa.
– Phòng tránh bệnh lây nhiễm qua đường tình dục bằng cách sử dụng bao cao su, không quan hệ với nhiều người.
– Đối với những người đã có tiền sử mang thai ngoài tử cung, khi có ý định sinh con nên hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa.
– Không sử dụng các chất kích thích trước khi có ý định mang thai.
– Khám thai định ký 6 tháng/lần để phát hiện sớm những bất thường ở buồng trứng, ống dẫn trứng, tử cung, cổ tử cung…
Và quan trọng là các chị em cần tìm cho mình một địa chỉ khám sản, phụ khoa uy tín, chất lượng. Trong quá trình thăm khám, bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm sẽ đưa ra những lời khuyên hữu ích đề phòng tránh nguy cơ mang thai ngoài tử cung.
Nếu cần tư vấn thêm về vấn đề mang thai ngoài tử cung, hãy liên hệ với BS.CKII Phạm Thị Ngọc Điệp qua hotline 0335 155 192 để được giải đáp miễn phí.